College voor de Rechten van de Mens buigt zich over prikkelarme toegang Plopsa Indoor Coevorden

Op donderdag 16 oktober 2025 om 13.30 uur behandelt het College voor de Rechten van de Mens de zaak tussen Stichting Uit met Autisme en Plopsa Indoor Coevorden. De kern van de zaak: het verplicht meenemen van een begeleider om gebruik te mogen maken van de prikkelarme wachtrij.

Volgens Plopsa Indoor mogen volwassenen met autisme niet zelfstandig gebruikmaken van de prikkelarme wachtrij, maar alleen onder begeleiding. Stichting Uit met Autisme stelt dat dit in strijd is met het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (IVRPH).

Het belang van een prikkelarme wachtrij

Mensen met autisme zijn vaak over- of ondergevoelig voor prikkels. Vooral nabijheid van andere mensen, onverwachte stoten en duwen of geluiden in een drukke wachtrij zorgen voor overbelasting. Door verplicht in de reguliere wachtrij te staan wanneer iemand alleen is, kan overprikkeling al binnen een uur optreden. Het gevolg: iemand is niet meer in staat goed te functioneren, met hersteltijden die variëren van enkele uren tot dagen.

Een prikkelarme wachtrij is daarom geen extraatje, maar een essentiële voorziening om een dagje uit mogelijk te maken. Het stelt mensen met autisme in staat langer deel te nemen en juist te profiteren van de positieve kanten van attracties – zoals de lichamelijke sensaties die hen kunnen helpen om “uit het hoofd” te komen.

Financiële ongelijkheid

De verplichting leidt bovendien tot extra kosten: begeleiders van mensen met autisme moeten een volledig entreeticket betalen. Dit staat in schril contrast met de situatie voor mensen met een visuele beperking of rolstoelgebruikers, waar begeleiding wél kosteloos toegang krijgt. Hierdoor worden mensen met autisme structureel financieel benadeeld.

Dit geeft niet alleen financiële ongelijkheid, maar oordeelt daarmee ook indirect over de waarde van de beperking. Mensen met autisme lijken hierdoor minder waard te zijn dan anderen. Dit is discriminatie op handicap pur sang.

Verweer vanuit Plopsa

Plopsa voert aan dat de verplichting tot begeleiding voortkomt uit eisen van leveranciers van attracties en de TÜV-keuringsinstantie. Onderzoek van Stichting Uit met Autisme wijst echter anders uit. Leveranciers geven aan dat zij geen eisen stellen op basis van een mentale beperking, maar hooguit adviseren om begeleiding mee te nemen. Een andere leverancier benadrukt dat dit soort keuzes samen met het park worden gemaakt in de risico-inventarisatie. De TÜV bevestigt dat zij géén regels oplegt, maar uitsluitend toetst of protocollen en risico-inventarisaties correct zijn opgesteld door het park zelf.

Het besluit om volwassenen met autisme alleen mét begeleider toegang te geven tot de prikkelarme wachtrij, is daarmee een beleidskeuze van Plopsa zelf – en geen verplichting vanuit leveranciers of keuringsinstanties.

Relevantie voor Vlaanderen

Naast de zaak in Nederland loopt er momenteel ook een melding bij het Vlaams Mensenrechteninstituut (VMRI) over Plopsa. De uitspraak van het Nederlandse College kan daardoor mede richtinggevend zijn voor de beoordeling in Vlaanderen. Omdat de Vlaamse wetgeving vergelijkbaar is met die in Nederland, kan deze zaak niet alleen gevolgen hebben voor Plopsa Indoor Coevorden, maar ook voor de Belgische parken van Plopsa. Dit onderstreept dat Stichting Uit met Autisme zich niet alleen inzet binnen Nederland, maar ook oog heeft voor toegankelijkheid en gelijkwaardigheid in de bredere regio.

Strijd voor autonomie

“Wij staan voor autonomie en onafhankelijke toegankelijkheid,” zegt Romano Sandee, directeur van Stichting Uit met Autisme en indiener van de klacht. “Mensen met autisme kunnen prima zelf beslissen of zij gebruikmaken van een prikkelarme voorziening. Het verplicht stellen van begeleiding is betuttelend en discriminerend.”

Vergelijkbare uitspraak

Het College deed eerder een uitspraak in een vergelijkbare zaak (oordeel 2024-61), eveneens aangespannen door Sandee. Ook toen werd geoordeeld dat het verplicht stellen van begeleiding in strijd was met het VN-verdrag.

Over Stichting Uit met Autisme

Stichting Uit met Autisme zet zich in voor een toegankelijke en inclusieve vrijetijdsbesteding, waarbij mensen met autisme zélf keuzes kunnen maken. De stichting werkt samen met testpanels, locaties en belangenorganisaties en strijdt actief tegen uitsluiting en ongelijkheid.

De website van de stichting bevat inmiddels beschrijvingen van meer dan 380 locaties, inclusief informatie over welke prikkels bezoekers daar kunnen tegenkomen. Het doel hiervan is mensen met autisme en andere vormen van prikkelgevoeligheid te helpen bij het plannen van hun vrije tijd. In plaats van thuis te blijven uit angst voor prikkels, kunnen bezoekers vooraf bedenken welke strategieën zij kunnen inzetten om tóch op pad te gaan en te genieten van een dagje uit.

Lees ook eens: Innovatieve veiligheidsriem geeft prothesegebruikers weer toegang tot achtbanen