Voor het eerst hebben de berberapen in de Kerkraadse dierentuin GaiaZOO zich weten voort te planten. De berberapen namen hun intrek in hun verblijf in 2017. Toen werd deze bedreigde diersoort (Macaca sylvanus) aan de diercollectie toegevoegd. Niet één maar twee berberapen zagen afgelopen week het levenslicht. Berberapen hebben een draagtijd van zo’n zes maanden en behoren tot de oude wereldapen.

“Deze geboorte markeert een nieuwe mijlpaal voor GaiaZOO en benadrukt de toewijding van onze dierentuin aan het behoud van bedreigde diersoorten. En dat dit ook nog gebeurt tijdens het door ons uitgeroepen Jaar van de Berberaap maakt de geboortes voor ons extra bijzonder!“ aldus primatenverzorger Roos Irik. De jongen die geboren worden ontwikkelen zich ontzettend snel. Dit is typerend voor de apen van de oude wereld. Met een week of twee proberen ze al van hun moeder weg te dartelen. Andere vrouwtjes helpen de moeder door op te passen. Berberapen zijn een van de weinige soorten waarbij alle groepsleden interesse tonen in de jongen en helpen bij de zorg. 

Gestolen uit de natuur

Door de groei van landbouw en veeteelt wordt het leefgebied van berberapen in Marokko steeds kleiner. Ze kunnen minder voedsel vinden en uitgestrekte, veilige bossen veranderen in kleine eilandjes. Omdat de jonge berberapen er zo schattig uitzien, worden ze gevangen. Voor veel geld worden ze verkocht als ‘huisdier’ of moeten met toeristen op de foto op markten.

Begin 2021 kwam er een nieuwe berberaap-man naar GaiaZOO. Het dier werd in de straten van Drancy in beslag genomen door de politie en tijdelijk opgevangen in het Spaanse opvangcentrum Primadomus, een dependance van Stichting AAP. In GaiaZOO kreeg hij de kans om weer tussen soortgenoten te leven, wat erg belangrijk is voor het natuurlijke gedrag van berberapen. Zoals gehoopt nam hij de plaats in als alfa-man van de groep en zorgde hij dit jaar voor het eerst voor nageslacht. Dit versterkt de genetische diversiteit in de groep. Geheel verrassend was het eerste berberaapjong niet. Eén van de berberaapvrouwen leek begin dit jaar niet helemaal fit te zijn en de buik leek wat boller. Gezien het om een berberaapvrouw op leeftijd ging kon er van alles aan de hand zijn en heeft de dierenarts besloten een echo te laten maken. De berberaap bleek drachtig te zijn! Dit resulteerde in unieke echobeelden waarop de jonge berberaap duidelijk te zien is.

Jonge dieren

Jongen zijn erg belangrijk bij berberapen en hebben een hoge status in de groep. Als vrouwtjes bevallen, richt de hele groep zich op de nieuwkomers. De berberaap is een van de weinige apensoorten waarbij zowel de mannen als vrouwen sterke banden met jongen hebben en voor hen zorgen. Mannetjes die lager in rang staan worden soms wel eens met een jong op de rug gezien. De jonge dieren hebben namelijk veel aanzien. Door het dragen van een jong mogen ze bijvoorbeeld op plekken komen waar ze anders niet getolereerd zouden worden, zoals in de buurt van de alfa-man. Het leuke van een familiegroep berberapen is natuurlijk net als bij andere diersoorten dat jongen altijd voor leven in de brouwerij zorgen.

Binnen een groep berberapen heerst er onder de mannetjes en de vrouwtjes een duidelijke rangorde. Deze is erg belangrijk. Een hoge plaats in de groep heeft allerlei voordelen. Je mag bijvoorbeeld als eerste bij het voedsel, zodat je het lekkerste eten kunt pakken. Je mag altijd op de beste plek slapen. En de mannen zullen harder hun best doen om je te beschermen. Als een hoog geplaatst vrouwtje een jong krijgt, is het kleintje ook meteen belangrijk.

Hulp voor de berberaap

Of een diersoort bedreigd is en hoe erg, wordt bepaald door de wereldwijde organisatie voor natuur: de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN). Zij geven op de zogenaamde ‘Rode Lijst’ aan of plant- en diersoorten wel of niet met uitsterven worden bedreigd. De berberaap heeft de status ‘bedreigd’. Dat betekent dat hun aantal in de natuur sterk is afgenomen en dat de kans groot is dat hij binnen 30 jaar uitsterft in het wild. Natuurorganisaties en dierentuinen werken dan ook nauw samen om berberapen in het wild te beschermen.

De groep berberapen die in GaiaZOO leeft zijn onderdeel van het Europees managementprogramma. Het EAZA Ex situ Program (EEP) is een Europees managementprogramma voor (bedreigde) diersoorten. Binnen de EEP’s wisselen EAZA-dierentuinen hun dieren actief uit met elkaar. Zo kunnen we een genetisch gezonde populatie behouden. Daarnaast werken we ook samen op het gebied van educatie, onderzoek en natuurbehoud. 

Barbary Macaque Awareness and Conservation is een organisatie in Marokko die de berberaap beschermt. Ze werken samen met de lokale bevolking en leren de mensen hoe ze op een andere manier geld kunnen verdienen. Hoewel het nog veel gebeurt, is het houden van berberapen ook in Marokko illegaal. Daarom worden er soms jonge berberapen in beslag genomen. BMAC vangt deze jonge dieren op en plaatst ze terug in de natuur. Samen met een team van onderzoekers voert BMAC onderzoek uit bij de wilde berberapen. Zo leren ze hoe en waar ze de berberapen het beste kunnen beschermen. Het Gaia Nature Fund steunt het belangrijke werk van BMAC sinds 2017 en heeft mede dankzij de hulp van bezoekers van GaiaZOO al € 65.000,- kunnen doneren!

Jaar van de Berberaap

Het Gaia Nature Fund heeft 2024 opnieuw uitgeroepen tot Jaar van de Berberaap. Zo helpen we om deze sociale aap in Marokko een veilige toekomst te geven. Met de donaties kan Barbary Macaque and Awareness Conservation het leefgebied beter beschermen tegen droogte en eikels voor de berberapen aanschaffen. Dankzij deze inspanningen kunnen we de berberaap voor de toekomst behouden!

Wist je dat Backseaters ook een eigen Discord server heeft? Praat hier lekker mee over alle nieuwtjes en ontwikkelingen en mis niets. Join hier de server.